Piyasada bulunan en yanlış anlaşılmış mikrofon tiplerinden biri, parazit tüplü Line mikrofon, yani bilindik adıyla Shotgun mikrofondur. Bu takma isme sahip olması çok doğal, çünkü Shotgun (pompalı tüfek) mikrofonlar normal bir mikrofona şekil olarak benzemez ve daha çok bir pompalı tüfeği andırır. Bu mikrofonlar genelde basın ve spor etkinlikleri ve film-dizi setlerinde Boom çubuğu ucuna monte edilerek veya kameranın üstüne yerleştirilerek kullanılır.

Peki Shotgun mikrofonlar neden bu kadar uzun? Neden çok fazla uzunluk seçeneği var? Shotgun mikrofona hangi durumlarda ihtiyaç duyabilirsiniz? Hangi uzunluk sizin için doğru? Bu makale bu soruların hepsini yanıtlayacağız.

Shotgun Mikrofonlar: Kullanım Alanları ve Yanlış Anlaşılan Noktalar

Shotgun mikrofonlar,” yüksek yönlenmeli mikrofonlar” kategorisine girer. Bu kategorideki mikrofonlar normal kardioit veya süperkardioit mikrofonlardan daha katı ses yakalama yön düzenlerine sahiptirler. Yani mikrofonun yan kısımlarından gelen sesleri yakalamaz ve istenen, eksen üzerinde bulunan ses kaynaklarını daha net bir şekilde yakalar. Shotgun mikrofon, tipik kullanımında yakalanmak istenen kaynaktan belirli bir uzaklıkta yerleştirilir ve bir nedenden ötürü bu mikrofon ile yakından ses yakalama yapılamaz veya bu mikrofona yaklaşılamaz.

Shotgun mikrofonla ilgili yanlış anlaşılan konulardan biri de bu mikrofonların sesi büyülü bir şekilde uzanıp yakaladığı düşüncesidir. Ancak gerçekte Shotgun mikrofonlar eksen dışı sesleri reddederek bunu gerçekleştirir. Örneğin bu reddedilen ses işlek bir caddenin sesi veya konuşma kaydı yaptığınız odadaki ortam sesi olabilir. Shotgun mikrofonlar ayrıca düzgün akustik düzenlemesi olan bir vokal kayıt alanı imkanı olmayan, güçlü vokal sesinin gerekli olduğu dublaj uygulamalarında da kullanılır. Bu durumda da Shotgun mikrofon, odanın akustik özelliğinden dolayı oluşabilecek eksen dışı gelen sesler ve ses bozulmalarını engeller.

Shotgun Mikrofonların Karakteristik Özellikleri

Şimdiye kadar bahsettiğimiz karakteristik özellik Shotgun mikrofonun “yüksek yönlenmeli” olmasıydı. Bir Shotgun mikrofonda aranan diğer özellikler, yüksek hassasiyete ve düşük dip sese sahip olmasıdır (“dip ses” mikrofonun iç devresi nedeniyle ortaya çıkan gürültüdür. Kısık sesleri kaydederken çok yüksek dip sese sahip mikrofonlar kullanmak, duyulabilir “hiss” sesi ortaya çıkarabilir.).  Daha önce de bahsettiğimiz üzere, Shotgun mikrofonlar sesi belirli bir mesafeden yakalarken kullanılır. Bu genelde düşük seviyeli sinyal yakalamaya çalışmak anlamına gelir, bu nedenle Shotgun mikrofonların yakın mesafe yakalamak için tasarlanmış mikrofonlardan daha yüksek hassasiyete sahip olması gerekir. Düşük seviyeli seslerin kullanılabilir bir sinyal seviyesine yükseltilmesi gerektiğinden düşük dip sesli bir mikrofona sahip olmak önemlidir.

“Lobar” Ne Demek?

Eğer bir Shotgun mikrofonun teknik özelliklerine baktıysanız, “süperkardioit/lobar” veya “hiperkardioit/lobar” olarak adlandırılmış mikrofonlar görmüş olabilirsiniz. Bu terimleri anlamak için Shotgun mikrofonun karakteristik yönlenmesini daha fazla kavramak gerekir. Bu durum, mikrofon kapsülünün (genelde condenser) ön kısmına yerleştirilmiş olan parazit tüpü sayesinde ortaya çıkar. Bu tüp, uzunlamasına birçok açıklığa sahiptir ve bu açıklıklar sesin tüpe girmesi için tasarlanmıştır.

Parazit tüpü, eksen içi ve eksen dışı seslerin kapsüle farklı şekillerde gelmesine neden olur ve böylece mikrofonun eksen içi ve eksen dışı sesleri ayırt etmesini sağlar.

Eksen içi sesler, kendi içlerinde eşit olan mikrofon kapsülü mesafesine sahiptir. Aynı zamanda kapsüle ulaştıkları için, bu sesler “faz içinde” olarak adlandırılır ve mikrofon elementi tarafından kabul edilir ve ses devresine iletilir.

Eksen dışı sesler, parazit tüpündeki açıklıklara aynı anda varırlar ancak tüpte nereden girdiklerine göre değişkenlik gösteren mikrofon kapsülü mesafelerine sahiptir. Tüpün uzak noktalarından giriş yapan seslerin, kapsüle daha yakından giren seslere oranla daha uzun kapsül mesafesi vardır. Bu dalgalar farklı zamanlarda kapsüle ulaşır ve bu nedenle bunlara “faz dışında” denir. Bu sesler, faz iptali sonucu yok edilir. Maksimum iptal seviyesi, faz farkının ½ dalga uzunluğu olduğu durumlarda ortaya çıkar.

Bu özelliklerin sonucunda oluşan mikrofon, çok dar ve yüksek yönlenişe sahip ve sadece önden ses alan bir mikrofondur. Shotgun kutup desenleri böyle loblara benzetildiği için bunlara “Lobar” denir.

Bu mikrofonlarda akılda tutmak gereken en önemli faktörlerden biri de ses iptalinin inebildiği en düşük frekansın tüp uzunluğuyla doğrudan alakalı olduğudur. Tüp ne kadar uzunsa, tüpün eksen dışı sesi reddetmede etkili olduğu düşük frekans da o kadar azalır. Örneğin, 100Hz’e kadar düşük frekansları engellemek istiyorsanız ihtiyacınız olan tüp uzunluğu 167cm olacaktır.

Çoğu insan tüp uzunluğunun ortalama ses yakalama açısını belirlediğini düşünür. Bu bilgi tamamen olmasa da bir nebze doğruluk taşır, çünkü bahsedilen durum frekansa göre değişkenlik gösterir. Parazit tüpünün etkili olduğu frekansın altına inildiğinde, kutup deseni mikrofon kapsülüne bağlı hale gelir ve bu genelde hiperkardioittir. Bu durumda kutup deseni hiperkardioit/lobar olarak adlandırılabilir: hiperkardioit düşük frekanslarda ve lobar yüksek frekanslarda uygulanır.

Frekans arttıkça, mikrofonun yakalama yönlenişi de darlaşır. Örneğin Shure VP89L mikrofonun parazit tüpü oldukça uzun olduğu için mikrofon yönlenişi düşük frekanslara odaklı kalabilir ancak 250Hz civarında kutup deseni çoğunlukla hiperkardioittir.

Yönleniş

Bir mikrofonun yönlenişi frekansa bağlı olarak değiştiği için yönlenişi anlamanın çok havalı bir yolu da “yönleniş dizini” (Directivity Index/DI) tablosunu incelemektir. Yönleniş dizini, eksen içi ses yakalama değerlerinin tüm yönlerden ses yakalama değerlerine göre oranını gösterir ve birimi dB’dir. Bu sayı ne kadar yüksekse, mikrofonun yönlenişi de o kadar yüksektir. Örneğin tüm yönlü mikrofonların DI değeri 0dB’dir çünkü tüm yönlerdeki sesi eşit miktarda yakalar. Hiperkardioit bir mikrofonun DI değeri 6.0dB’dir.

Hangi Uzunlukta Mikrofon Tercih Etmeliyim?

Bu seçim tamamen sizin tercihinize kalmıştır. Daha uzun parazit tüpüne sahip mikrofonlar eksen dışı sesleri daha iyi reddeder ancak uzunluklarından dolayı kullanımı daha zordur. Bu mikrofonlar yerleştirmeye ve pozisyon vermeye karşı çok hassastır; dolayısıyla ya sabit ya da çok yetenekli bir Boom mikrofoncusu tarafından kullanılmalıdır, çünkü ses kaynağı çok az eksenden kaysa, ses seviyesinde büyük düşüşler yaşanacaktır. Çok uzun mesafeli kaynaklar ve/veya sesli ortamlarda bu tip mikrofonların kullanımı idealdir. Orta uzunluklu Shotgun mikrofonlar Boom ve ses yakalama gibi amaçlarla kullanılan çoğu alanda iyi iş çıkarır. Kısa uzunluklu Shotgun mikrofonlar, uzun çeşitlerine göre daha az yönlenişe sahiptir ancak uzunluğun en az olması gereken durumlarda kullanışlı hale gelir ve hala eksen dışı yüksek frekans sesleri normal bir hiperkardioit mikrofondan daha iyi reddeder.

Ses reddetme kalitesi, ses reddetme seviyesi kadar önemlidir. Yönlenişi çok yüksek Shotgun mikrofonlar bile belirli frekanslarda eksen dışı sesleri yakalar. Bu ses, tarak süzgeçli parçalar tarafından renklendirildiğinde, ortaya çıkan son ürün etkilenir.

Çoğu Shotgun mikrofon, eksen içi sesi yakalamakta iyidir ancak en iyi Shotgun mikrofonu seçmek için bakmak gereken faktörler düşük dip ses ve yüksek hassasiyetin yanı sıra doğal eksen içi ses yakalama ve kendi içinde uyumlu eksen dışı ses reddetme özelliklerine sahip olmasıdır. Bu özelliklere sahip bir mikrofon seçtiğinizde, alabileceğiniz ortalama en yüksek ses kalitesine erişebilirsiniz.